Na szlaku powszechnie znanego obecnie projektu Reichsautobahn Berlin-Królewiec realizowanego w latach 1933-44 w założeniach miało znajdować się także miasto Gdańsk. Według znanych dotąd materiałów archiwalnych przebieg tej autostrady zaplanowano około 15-20 km od centrum miasta - więc w związku z tym pojawia się pytanie: jak to było możliwe skoro wspomniana autostrada miała przebiegać w pewnej odleglości od jego granic ? Bezpośrednie autostradowe połączenie Gdańska z siecią Reichsautobahn miało być przecież zrealizowane już za pomocą odrębnego projektu (Reichsautobahn Gdańsk-Poznań przedstawionego już w tym artykule: https://polska-org.pl/11113345,Inauguracja_budowy_Reichsautobahn_Gdansk_Poznan_1939_r.html ). Rozwiązanie tej zagadki znajduje się w ówczesnej polityce administracyjnej jaką rozpoczęto wcielać w praktyce conajmniej od roku 1939. Polegała ona na powiększaniu obszarów administracyjnych miast poprzez przyłączanie do ich terenów podmiejskich gmin sąsiadających dotąd z ich obszarami. Nie inaczej stało się tak z miastem Gdańsk. Na mocy oficjalnego urzędowego obwieszczenia z dnia 1 kwietnia 1942 roku do Hanseatyckiego Miasta Gdańsk prawie w całości włączono terytoria siedmiu podmiejskich gmin (plus mniejsze fragmenty dwóch innych). Wśród nich znalazło się prawie całe terytorium dotychczasowej Gminy Pruszcz (obecny Gdański) z fragmentem przebiegającego przez jego terytorium projektem Reichautobahn Berlin-Królewiec o kierunku i zakresie który przedstawia poniższa ilustracja:
Według archiwalnej dokumentacji projektowej - bezpośrednio na obszarze Wielkiego Masta Gdańsk znalazl się jego odcinek o długości około 4 km, natomiast jego bezpośrednie połączenie z tą autostradą miało być możliwe dzięki węzłowi "Danzig-Praust" (Gdańsk-Pruszcz) zaplanowanemu na nim w południowych okolicach Pruszcza. Miał on znajdować się około 750 metrów na południe od linii kolejowej Pruszcz-Kolbudy na skrzyżowaniu planowanej Reichsautobahn z obecną drogą Krajową numer 91. Nie jest znany jego żaden dokładny projekt - na schematycznych małoskalowych archiwalnych planach w przeważającej ilości przypadków we wskazanej lokalizacji jest on schematycznie zaznaczony po wschodniej stronie wspomnianej drogi. Jego docelowy wygląd jest więc obecnie przedmiotem wyłącznie teoretycznych domysłow i przypuszczeń. Dwa własne wykonane według materiałow archiwalnych przedstawiam na ilustracjach niniejszego artykułu. Na teoretycznej rekonstrukcji projektu jaką wykonałem w realnej skali na współczesnej ortofotomapie (www.geoportal.gov.pl) mógł więc on wyglądać także tak:
W ten oto "magiczny" sposób właśnie miasto Gdańsk formalnie znalazło się na szlaku niedoszłej Reichsautobahn Berlin-Królewiec. Trwało to jednak stosunkowo krótko - Wielkie Miasto Gdańsk formalnie istniało i funkcjonowało jedynie do roku 1945, kiedy to zniesiono dotychczas formalnie obowiązujące postanowienia narodowo-socjalistycznego dekretu i przywrócono dotychczasowy status wszystkim podmiejskim gminom. W praktyce nigdy więcej potem nie podjęto żadnego rodzaju drogowego komunikacyjnego pomysłu w przybliżeniu choćby nawet nawiązującego do tego projektu. Podobnie jak ambitne urbanistyczne plany budowy Nowego Gdańska których był istotną częścią - w całości obecnie można podziwiać go jednynie na archiwalnych planach. Obecnie w południowych okolicach Pruszcza Gdańskiego istnieją wprawdzie jeszcze resztki początków jego realizacji w praktyce, ale jak wynika ze współczesnych planów zagospodarowania miasta - wkrótce nawet je pochłonie współczesna zabudowa i wtedy trudno będzie już udowodnić ich istnienie.
© Piotr Zembrzuski, dnia 8 kwietnia 2025 r.
